تاثیر تراکم کاشت بر رشد، عملکرد و خصوصیات کمی و کیفی ریشه، شیکون و مقدار اینولین ریشه در دو رقم شیکوره ویتلوف (cichorium intybus l.)

شیکوره با نام علمی cichorium intybus l. گیاهی چند ساله از خانواده ی آستراسه است. اگر چه استفاده دارویی این گیاه قدمت طولانی دارد اما کشت و کار آن به عنوان یک سبزی نسبتا جدید است. ریشه های این گیاه علاوه بر تولید شیکون به عنوان سبزی ارزشمند از طریق فورسه کردن ریشه ها در محیط تاریک، مهمترین منبع مورد استفاده جهت تولید اینولین و الیگوفروکتوز است. با توجه به این که کشت و کار این گیاه در ایران رایج نشده و جهت ترویج کاشت یکی از مهمترین مسائل تراکم کاشت بوده و نوع رقم از عوامل مهم و موثر بر رشد گیاه است طی این آزمایش تاثیر 4 تراکم بوته (تراکم 50، 25، 17 و 12 بوته در مترمربع) و دو رقم شیکوه ویتلوف (yellow star و pagana) به صورت آزمایش مزرعه ای در ایستگاه تحقیقات کشاورزی خلعت پوشان، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز و در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار مورد ارزیابی قرار گرفته و خصوصیات رشدی مانند شاخص سطح برگ و نیز انباشت ماده خشک بخش هوایی و ریشه ها، با نمونه برداری به فواصل 10 روزه بررسی شد. پس از برداشت ریشه ها عملکرد ریشه ها، به صورت نمونه برداری از 5/1 متر طولی ردیف گزارش شد. در ریشه های برداشت شده صفاتی نظیر قطر، طول، وزن تک ریشه ها و میزان اینولین اندازه گیری شدند. به منظور بررسی تاثیر روش تولید شیکون بر عملکرد و نیز خصوصیات کیفی شیکون های حاصل از ریشه های رشد یافته تحت تراکم های مختلف بوته، تولید شیکون در دو روش، شامل استفاده از بستر جامد و روش دیگر به صورت هایدروپونیک شناور در محلول غذایی مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که تراکم بوته عامل تاثیرگذار بسیار مهمی بر رشد گیاهان و نیز خصوصیات کمی و کیفی ریشه های حاصل و متعاقبا شیکون های حاصل از این ریشه ها می باشد. مطابق نتایج به دست آمده از این آزمایش، رقم pagana دارای شاخص سطح برگ بیشتری نسبت به yellow star بود در حالیکه از نظر عملکرد ماده خشک برگ و ریشه بین ارقام مورد بررسی اختلاف معنی داری مشاهده نشد. بین تراکم های بوته اعمال شده از نظر شاخص سطح برگ در مرحله برداشت اختلاف معنی داری وجود نداشت. رقم yellow star دارای نسبت ریشه به برگ بیشتر و نیز دارای شاخص کلروفیل بالاتری نسبت به pagana بود. بین ارقام مورد بررسی از نظر میزان طول و قطر ریشه اختلافی وجود نداشت در حالیکه با افزایش تراکم بوته میزان طول و قطر ریشه بطور معنی داری کاهش یافت و بیشترین مقادیر طول و قطر ریشه در تراکم های 17 و 12 بوته حاصل شده اما اختلاف بین این دو تراکم معنی دار نبود. تراکم های بوته روند شاخص های رشدی مانند شاخص سطح برگ، تجمع ماده خشک برگ و تجمع ماده خشک ریشه را بر اساس درجات روز رشد از مرحله کاشت تحت تاثیر قرار دادند. تراکم بوته تاثیر معنی داری بر درصد اینولین ریشه نشان نداد. همچنین بین ارقام مورد بررسی نیز از این نظر اختلاف معنی داری وجود نداشت. نتایج حاصل از تولید شیکون نشان داد که رقم pagana در روش استفاده از بستر جامد و رقم yellow star در روش هایدروپونیک شناور عملکرد بالاتری نشان دادند. تراکم بوته با تاثیر بر کیفیت ریشه ها از نظر صفاتی نظیر قطر و وزن ریشه ها، کیفیت شیکون های تولیدی را تحت تاثیر قرار داد. ریشه های حاصل از کاشت با حداکثر تراکم، تولید شیکون های با وزن کمتر و ریشه های حاصل از تراکم حداقل به دلیل رشد بیش از حد و رسیدگی بیشتر تولید شیکون هایی با انشعابات بالا کردند. تراکم 25 بوته در دو رقم به عنوان تراکم بهینه از نظر حداکثر عملکرد و کیفیت شیکون ها انتخاب شد. همچنین نتایج آزمایش نشان داد که رقم yellow star دارای نسبت طول به قطر شیکون کمتر، میزان انشعابات کمتر و تراکم شیکون بیشتر و در نتیجه کیفیت بهتری نسبت به رقم pagana است.